متاورس به ترکیب دنیای فیزیکی و مجازی اشاره دارد که از طریق کامپیوترها و با استفاده از فناوری‌های غوطه‌وری مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی قابل دسترسی است. حامیان این مفهوم آن را به عنوان نسخه بعدی اینترنت توصیف می‌کنند، جهانی سه بعدی که به عنوان فضایی پایدار، جمعی و مشترک تصور می‌شود، جایی که نسخه‌های دیجیتال ما، یا آواتارها، به طور آزادانه از یک تجربه به تجربه دیگر حرکت می‌کنند و هویت و دارایی‌های مالی خود را با خود می‌برند.
تصور یک دنیای دیجیتال موازی که در آن انسان‌ها می‌توانند زندگی را به روش‌هایی که هم مشابه و هم غیرممکن در دنیای واقعی هستند تجربه کنند، جدید نیست؛ این تصور به قبل از اینترنت برمی‌گردد. اما مفهوم ترکیب دنیای فیزیکی و مجازی در دهه‌های اخیر با پیشرفت‌های تکنولوژیکی، از جمله پذیرش تقریباً جهانی تلفن‌های همراه و توسعه اینترنت پرسرعت تا بازی‌های محبوبی مانند Pokémon Go، ملموس‌تر شد و متاورس را کمتر دور از ذهن به نظر می‌آورد.
سرمایه‌گذاری‌های کلان در فناوری‌های فعال‌کننده متاورس، رشد بازی‌های ویدئویی آنلاین، پیشرفت‌های در زمینه هوش مصنوعی و تسریع کار از راه دور و تعاملات اجتماعی به‌ویژه به‌دلیل پاندمی COVID-19، موجب نوآوری‌های بیشتر تکنولوژیک و افزایش پذیرش کاربران از زندگی آنلاین شد.
در نوامبر 2021، فیس‌بوک نام خود را به متا تغییر داد و از سرمایه‌گذاری 10 میلیارد دلاری در توسعه تجربیات مجازی خبر داد، که باعث شد علاقه‌مندان متاورس را به‌عنوان رابط محاسباتی جدید جهان معرفی کنند. بیل گیتس نیز به این موج پیوست و پیش‌بینی کرد که جلسات از روی صفحه نمایش‌ها به متاورس منتقل خواهند شد. اما این هیاهو زودرس بود.
آیا ترکیب دنیای فیزیکی و مجازی از طریق متاورس از بین خواهد رفت؟
با این حال، در اواخر سال 2022، درست در زمانی که ChatGPT توجه جهان را به خود جلب کرد، حباب متاورس ترکید. ضررهای مالی شدیدی به دنبال داشت، از جمله ضرر عملیاتی 13.7 میلیارد دلاری متا در بخش Reality Labs در سال 2022. همچنین، مایکروسافت برخی از کارکنان تیم‌های Mixed Reality Toolkit و HoloLens خود را اخراج کرد، ارزهای دیجیتال دچار سقوط شدند و مصرف‌کنندگان که مشتاق بازگشت به زندگی پیش از دوران COVID بودند، علاقه‌ای به دستگاه‌های واقعیت افزوده نداشتند.
ضررهای واحد Reality Labs متا در سال 2023 به 16.1 میلیارد دلار افزایش یافت و دیزنی نیز بخش متاورس خود را تعطیل کرد. گزارش‌های رسانه‌ای اعلام کردند که متاورس مرده است. واکنش‌ها به بازاریابی بیش از حد متاورس به قدری بود که حتی خود صنعت نیز این اصطلاح را مورد نقد قرار داد. به‌عنوان مثال، در معرفی هدست Apple Vision Pro در سال 2024، اپل تلاش کرد تا این دستگاه را از متاورس جدا کند و به‌جای آن، آن را به عنوان ورودی به رایانش فضایی معرفی کند.
با وجود کاهش شور و شوق پیرامون تحقق سریع دنیای مجازی کاملاً توسعه‌یافته‌ای که در آن انسان‌ها از راحتی خانه‌هایشان کار می‌کنند، خرید می‌کنند و با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند، متاورس هنوز نمرده است. بخش‌هایی از این فناوری همچنان در حال پیشرفت هستند، به ویژه با بهبود سریع گرافیک و قابلیت‌های واقعیت مجازی و افزوده که با پیشرفت‌های هوش مصنوعی تقویت می‌شوند. توسعه فناوری‌های جدید مانند ردیابی چشم که از سنسورها برای پایش و ضبط حرکات چشم استفاده می‌کند، نویدبخش ایجاد تجربه‌های بصری جذاب‌تر است.
ساخت همزاد دیجیتال در متاورس
در حوزه‌ای که به نام متاورس صنعتی شناخته می‌شود و پلتفرم Nvidia Omniverse نمونه‌ای از آن است، شرکت‌ها در حال ساخت دوقلوهای دیجیتال برای طراحی و نظارت بر اشیای فیزیکی هستند. همچنین، کسب‌وکارها از واقعیت مجازی (VR) برای آموزش کارکنان و واقعیت افزوده (AR) برای اضافه کردن اطلاعات به اشیای واقعی استفاده می‌کنند تا بهره‌وری کارکنان خود را بهبود بخشند.
در حوزه تجارت الکترونیک، مشتریان به دنبال محصولات مجازی هستند که به دنیای فیزیکی مرتبط باشند. گزارش ژوئن 2023 مک‌کینزی بیان می‌کند که بازار تجارت متاورس به تنهایی می‌تواند تا سال 2030 ارزشی بالغ بر 5 تریلیون دلار ایجاد کند. همچنین، گزارشی از شرکت آمارگیری Statista پیش‌بینی می‌کند که بازار متاورس در سال 2024 به 74.4 میلیارد دلار خواهد رسید و با نرخ رشد سالانه 38 درصدی، تا سال 2030 به 507.8 میلیارد دلار خواهد رسید و بیش از 2.6 میلیارد کاربر خواهد داشت.
